Khi trồng cây thì ngoài việc quan tâm đến chất lượng hạt giống và công dụng của cây thì chúng ta cũng cần phải quan tâm đến nguyên liệu đầu vào để giúp cây phát triển một cách hoàn hảo và toàn diện nhất. Một trong những điều cơ bản cần quan tâm là những nguyên liệu cần để kết hợp với đất, giúp cho cây có thể tiếp nhận chất dinh dưỡng một cách tốt nhất. Bài viết sau đây của Agrioly sẽ cung cấp cho bạn kiến thức về hai nguyên liệu là viên sỏi đất nung và xơ dừa và công dụng của chúng nhằm đem đến sự hiệu quả trong việc trồng cây.
1. Viên sỏi đất nung
1.1. Viên đất nung (sỏi nhẹ) là gì?
Các viên đất đá tự nhiên được nung ở 1200 độ C, có dạng viên gần tròn và có nhiều kích thước khác nhau tùy theo nhà sản xuất. Các tên gọi khác: sỏi nhẹ leca, đá leca, sỏi nhẹ, hạt đất nung, hạt đất sét nung,…Thông qua quá trình nung, đất sét được làm đầy với bọt khí, giúp nó hoàn hảo để giữ oxy cũng như độ ẩm xung quanh rễ cây. Nó có thể được trộn với đất hoặc được sử dụng một mình.
1.2. Các loại viên đất nung
Thị trường viên đất nung (sỏi nhẹ) hiện nay chủ yếu có 3 loại: viên đất nung Thái, viên đất nung Trung Quốc và viên đất nung Việt Nam.
Viên đất nung Thái: có dạng tròn, nhẵn, mẫu mã đẹp đa phần được sử dụng để trang trí bề mặt chậu cảnh. Vì có bề ngoài nhẵn tròn nên rễ cây không bám được vào giá thể và độ thoát khí không cao. Giá thành tương đối cao với các dòng sản phẩm khác.
Viên đất nung Việt Nam: không có hình dạng tròn đều như viên đất nung Thái nhưng chính vì độ sần sùi mà rễ cây có độ bám tốt hơn. Có độ bền cao, mua 1 lần có thể tái sử dụng được nhiều lần. Giá thành chỉ bằng ⅓ của viên đất nung Thái.
Viên đất nung Trung Quốc: hình dạng bên ngoài tương đối giống như viên đất nung Việt Nam nhưng đẹp hơn, mịn đều, nhẹ và hơi có đốm. Dễ gặp tình trạng trộn các chất phụ gia như bột chì, bột đồng nên viên đất rất nhẹ, mịn nhưng dễ vỡ. Khả năng giữ nước không cao, phải thay đổi giá thể trong khoảng thời gian trồng và có giá thành khá rẻ.
1.3. Công dụng của viên đất nung
Giữ nước, chống ngập úng
Viên đất nung (sỏi nhẹ) với cấu tạo lỗ xốp có tác dụng giữ nước khá tốt, có khả năng hút ẩm lên đến 30% vừa đủ để ngậm các chất hữu cơ, vi sinh cần thiết nhưng lại không quá ẩm, do xung quanh các viên đất nung luôn tồn tại các khe hở khá lớn giúp tránh hiện tượng ngập úng, thối rễ cây.
Không khí luôn thông thoáng
Viên đất nung (sỏi nhẹ) sẽ giúp không khí lưu thông liên tục, oxy được trao đổi không ngừng, giúp rễ cây phát triển mạnh, các cộng đồng vi sinh vật có lợi sống và sinh sôi liên tục. Như vậy sẽ giúp giảm được công đoạn cải tạo đất, tiết kiệm thời gian và công sức.
Môi trường trung tính
Đây là điều rất lý tưởng cho tất cả các loại cây trồng đặc biệt là các cây kiểng, với pH trung tính giúp ổn định được các yếu tố làm thay đổi pH nên giúp cây có môi trường sinh trưởng và phát triển tốt.
Vô trùng
Do được sản xuất trong nền nhiệt độ cực cao nên hoàn toàn không còn các mầm bệnh ảnh hưởng đến các cây trồng trong khu vườn của bạn.
Dạng viên tròn
Dùng viên đất nung (sỏi nhẹ) phủ bề mặt chậu cây vừa giúp tăng tính thẩm mỹ vừa hạn chế văng đất khi tưới, hạn chế cỏ dại và côn trùng cho chậu.
1.4. Cách dùng viên sỏi đất nung
Lựa chọn kích cỡ phù hợp
Hiện nay viên đất nung (sỏi nhẹ) có khá nhiều kích cỡ, tùy thuộc vào các nhà sản xuất. Có thể phân chia thành hai nhóm sử dụng như sau:
Viên size nhỏ 5-10 mm: làm giá thể trồng rau mầm, trộn giá thể trồng hoa hồng, trộn giá thể trồng rau, cây cảnh, cây bonsai,…
Viên size lớn 10-20 mm: làm giá thể trồng rau trong hệ Aquaponic, giá thể trồng lan Dendro, Hồ Điệp, giá thể trồng cây thủy canh, bán thủy canh, lót đáy chậu và phủ bề mặt chậu kiểng, chậu hồng, trồng nấm Hoàng Đế,…
Xử lý trước khi dùng
Đối với lần sử dụng đầu tiên, nên đem viên đất nung (sỏi nhẹ) đi ngâm để loại bỏ bụi bám và giúp viên đất nung ngậm nước. Những lần tái sử dụng, đầu tiên rửa sạch các tạp chất bám trên bề mặt, tiến hành đem đi phơi nắng để diệt các mầm bệnh và sau đó có thể sử dụng lại bình thường.
2. Xơ dừa
2.1. Xơ dừa là gì?
Đối với người dân Việt Nam thì dừa và xơ dừa đã không còn xa lạ. Cây dừa gắn bó lâu đời với nhiều nước trong đó có Việt Nam. Dừa là cây mang lại rất nhiều lợi ích, từ thân dừa cây che bóng, đến lá dừa, nước của quả dừa. Đặc biệt ngày nay xơ dừa đang được sử dụng nhiều nhất bởi xơ dừa ứng dụng và được dùng với nhiều mục đích khác nhau trong nông nghiệp cũng như trong sản xuất. Xơ dừa là vỏ của trái dừa mà chúng ta xé ra. Nó là phần của vỏ dừa khô và thường có màu nâu vàng.
2.2. Công dụng của xơ dừa
Xơ dừa ở dạng tự nhiên được áp dụng trong việc che chắn, che phủ bề mặt khi thời tiết nóng bức, nhiệt độ cộng với ánh sáng phản chiếu trực tiếp xuống đất, xuống bề mặt cây trồng sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp đến cây trồng cũng như làm xói mòn, khô rạn đất.
Ngoài ra xơ dừa khi trộn với các chất hữu cơ cũng như với đất là liều chất ủ cho độ ẩm rất tốt và hiệu quả. Hỗn hợp này có tác dụng giữ được độ ẩm và là điều kiện tiếp xúc làm cho đất thêm tơi xốp.
Tuy xơ dừa có tác dụng tốt nhưng bên trong vẫn chứa nhiều chất chát. Nếu chúng ta không ủ kỹ xơ dừa thì khi sử dụng, chất chát này sẽ làm ảnh hưởng rất lớn đến cây trồng, đặc biệt là đối với bộ rễ của cây.
Khi ủ các xơ dừa với hợp chất khác, hợp chất xơ dừa có thể sử dụng làm các giá thể, các đất để đóng bầu trồng các cây con, hoặc gieo hạt ở giai đoạn cây nhỏ, ban đầu.Hỗn hợp này làm bước đệm đầu tiên cho cây con phát triển nhanh chóng.
Vì xơ dừa vừa dễ mua, có độ nhẹ và bền, dai nhất định. Nó có thể làm áo chống đạn ở một số quốc gia và một số thời điểm. Cùng với khoa học và những phát minh hiện đại, xơ dừa đang được ứng dụng trong các công việc chịu lực, ví dụ các bộ phận chịu lực của xe hơi.
Một số ngành khác cũng ứng dụng xơ dừa như ngành lọc nước.
Trong trồng lan thì xơ dừa rất được các nhà trồng và chơi lan ưa chuộng, vì xơ dừa góp phần trong việc trồng các giỏ lan, làm cái bọc lan, vừa hiệu quả lại vừa thân thiện với thiên nhiên.
Bên cạnh đó xơ dừa còn được dùng trong sản xuất nệm, các vật làm trang trí trong gia đình.
Xơ dừa rất bền, khó cháy và thân thiện với môi trường xung quanh, vì thế ngày nay xơ dừa được ứng dụng ở nhiều nơi, với nhiều vai trò sử dụng khác nhau.
Xơ dừa đã làm cho đời sống của người dân trồng và bán dừa, các nguyên liệu từ dừa tăng lên, giúp họ ổn định cuộc sống và tăng thêm thu nhập.
2.3. Cách dùng xơ dừa
Xơ dừa được dùng làm giá thể trồng cây, cung cấp được dinh dưỡng cho cây trồng khi đã qua xử lý.
Trong xơ dừa có chứa 2 chất quan trọng ảnh hưởng lớn đến bộ rể cây trồng là Tanin (chất chát có nhiều trong trà, mụn dừa,…) có thể tan trong môi trường nước và Lignin (chất chát chỉ hòa tan trong môi trường kiềm).
Tanin là một loại polyphenol có vị chát mặn làm kết tủa protein và hòa tan trong nước, Lignin là một polime thơm không tan trong nước, dung môi thường và acid đậm.
Chỉ dưới tác dụng của kiềm bisunfit natri và acid sunfuric thì Lignin mới bị phân giải một phần và chuyển sang dạng hòa tan.
Quá trình này nếu để diễn ra tự nhiên thì mất khoảng 12-14 tháng. Do đó, muốn rút ngắn thời gian xử lý mụn dừa phải sử dụng kết hợp xả nước và vôi.
Hai thành phần này làm tắt mọi đường hút – hít của rể cây, khó phân hủy. Nếu sử dụng trực tiếp sẽ làm cây còi cọc, chậm phát triển hoặc ngộ độc cho cây trồng dẫn đến chết cây.
Cách xử lý xơ dừa để trồng cây:
Đối với Tanin:
- Bạn cho xơ dừa/mụn dừa vào thùng 100 lít và đổ nước vào ngâm từ 1 đến 3 ngày.
- Sau 3 ngày, bạn đổ hết nước trong thùng ra lúc này nước trong thùng có màu nâu sậm, giống màu rỉ sét còn màu của xơ dừa/mụn dừa sẽ có màu vàng đỏ.
- Để đảm bảo Tanin được xử lý tốt nhất bạn nên thực hiện bước xả chất Tanin này 3 lần.
- Cho 2kg vôi vào thùng rồi đổ nước để hòa tan. Ở giai đoạn này bạn cần cẩn thận vì nước vôi sinh nhiệt rất nóng, sẽ làm bỏng tay.
- Cho mụn dừa đã được xử lý Tanin vào, dùng cây khuấy đều rồi chờ từ 5-7 ngày để Lignin được tan.
- Tiếp theo bạn xả hết vôi trong mụn dừa ( tránh gây ảnh hưởng đến bước ủ nấm Trichoderma ).
- Bằng cách cho nước vào mùn dừa và ngâm khoảng 1 ngày, thực hiện liên tục 3-5 ngày.